قم از نگاه بیگانگان 10

قم از نگاه بیگانگان 10

ایرانگرد آلمانی

هیزیش کارل بروگش (1894 -1827) که از مصرشناسان بنام آلمان شمرده می شود، درباره ی ایران نیز پژوهشهای بسیار داشته و دو بار به ایران سفر کرده است.

وی که نخستین کتاب خویش درباره ی الواح مصری را در زمانی نوشت که هنوز دوره ی دبیرستان را می گذارنید، بعدها به استادی دانشگاههای گوتینگتن و برلین و سپس سرپرستی مدرسه ی مصرشناسی قاهره رسید و گذشته از فرهنگی که برای زبانهای مصر می نوشت درباره ی دین و تاریخ و جغرافیا و دستور زبان و سایر جنبه های فرهنگ مصر تحقیقات فراوانی انجام داد.

نخستین سفر وی به ایران در سال 1859 همراه هیاتی بود که دولت پروس به ایران فرستاد و چون سفیر پروس در این سفر درگذشت بروگش جانشین وی شد و تا سال 1861 در ایران اقامت داشت. بروگش در بازگشت به آلمان نخستین سفرنامه خود را نوشت سفر دوم وی در سال 1886 انجام شد که طی آن، از راه روسیه و قفقاز به ایران آمد و از گیلان و تهران و اصفهان و شیراز دیدن کرد. خاطرات وی از این سفر می تواند برای آشنایی با اوضاع اجتماعی ایران در نیمه دوم سده ی نوزدهم مفید باشد...متن کامل در ادامه مطلب

قم از نگاه بیگانگان 9

قم از نگاه بیگانگان 9

حرفه پزشکی و ماموریت سیاسی

در دوران قاجار، ایران اسلامی، جولانگاه بیگانگان بود. بویژه دو ابرقدرت روس و انگلیس، این سرزمین را میدان رقابتهای استعماری خویش قرار داده بودند.

حضور گسترده این دو ابرقدرت استعمارگر در مهمترین و حساسترین منطقه آسیا،عرصه را برای سایر قدرتهای خارجی از جمله فرانسه تنگ کرده بود، از این رو اگرفرانسه مجالی هر چند اندک برای حضور در ایران می یافت آن را غنیمت می شمرد.

چنانکه اعلام نیاز دربار ایران به پزشک ویژه شاه، با استقبال گرم آن کشور مواجه گردید.

فرانسه با این حضور کم رنگ، دست کم می توانست، با زیر نظر داشتن فعالیتهای استعماری دو ابر قدرت، جای پایی برای نفوذ و حضور بیشتر خود دست و پا کند...متن کامل در ادامه مطلب

قم از نگاه بیگانگان 8

قم از نگاه بیگانگان 8

دیار آل محمد

ایرانگرد اتریشی

ادوارد پولاک کیست؟

یاکوب ادوارد پولاک، نویسنده کتاب «ایران و ایرانیان » در سال 1818 میلادی دریکی از نواحی بوهم متولد و در هشتم اکتبر 1891 در وین از جهان رخت بربست.

دکتر پولاک گر چه معلم طب و جراحی بود، ولی خود سمت خویش را داروسازی نوشته است. ظاهرا استخدام او هم به عنوان معلم داروسازی یا حکمت که مجموعه معلومات طبی آن عصر بوده صورت گرفته است. کتابهای مهمی نیز در این زمینه به دستیاری شاگردان خود تالیف کرد که معرف همیشگی اوست. او میانه سالهای 1860 - 1851 درایران زیسته و در سال 1855 م / 1272 ق پس از مرگ «دکتر کلوکه » و پیش ازاستخدام «دکتر طولوزان »، به عنوان طبیب مخصوص ناصرالدین شاه انجام وظیفه می کرده است...متن کامل در ادامه مطلب

قم از نگاه بیگانگان 7

قم از نگاه بیگانگان 7

ایرانگردان فرانسوی
نخستین افراد بیگانه ای که در زمان صفویه به سرزمین ایران گام نهادند مبلغین مسیحی بودند که از سوی کشورهای فرانسه و پرتقال و ایتالیا به دربار شاه عباس بزرگ بار یافتند و مورد لطف و عنایت پادشاه قرار گرفتند.

فلاندن در این باره می گوید: «تقریبا می توان گفت عموم مبلغینی که به ایران آمده اند، فرانسه بدانها ماموریت داده است. چه بیشتر اشخاصی که جانفشانی کرده اند تا مردمان وحشی آسیا!! را به کیش عیسوی درآورند از فرانسه بوده اند».

در میان مبلغانی که امید داشتند ایرانیان شیعه مذهب را به تغییر عقیده وادارند، یسوعی ها، کبوشن ها و کشیشان عبدالاحد، بیشتر از دیگران جدیت داشتند ولی عدم توفیق در این امر و هراسی که چیرگی محمود افغان بر صفویان، در دل آنها افکنده بود...متن کامل در ادامه مطلب

قم از نگاه بیگانگان 6

قم از نگاه بیگانگان(6)

دیار آل محمد

مسافران روس

گسترش قلمرو روسیه در قرن شانزدهم که در پی جنگهای گروزی مخوف با دولت عثمانی حاصل گردید، سبب راه یابی روسیه به دریای خزر شد، از سویی موضع متحد دو کشور ایران و روس در خصومت با امپراطوری عثمانی، باب دوستی این دو همسایه را با هم گشود و سبب برقراری روابط و مبادله سفیر شد. در پی این رفت و آمدها، ایران که بر اثر جنگ طولانی با ترکها و ازبکها احساس ضعف می کرد موافقت نمود قسمتی از اراضی ساحلی را به دولت روسیه واگذارد و کوشید ترکها را از کرانه های دریای خزر دور کند، بدین جهت شاه ایران از دولت روسیه درخواست کمک کرد و در ازای آن قول داد نه تنها «دربند» بلکه «باکو» را هم به دولت روسیه واگذارد. و نیز دولت ایران از امپراطوری روسیه خواست که برای پیروزی بر ترکها شهرکهای مرزی رادر دامنه های کوه قفقاز به طرف «اترک » که مرز اصلی کشور روسیه است احداث کند. هر چند ضعف قدرت امپراطوری روسیه مانع از اتخاذ سیاست فعال در جنوب و غرب می گردید ولی دست کم توانست در مرزهای جنوب خود، بدون درگیری با دولت عثمانی، امنیت آنجا را حفظ کند...متن کامل در ادامه مطلب

قم از نگاه بیگانگان 5

قم از نگاه بیگانگان 5

دیار آل محمد(ص)

ایران عصر صفوی، عرصه مناسبی برای حضور و فعالیت سفیران و مسافران و جهانگردانی بود که با انگیزه های گوناگون فرهنگی، اقتصادی و بویژه سیاسی راههای سخت و دور و دراز را می پیمودند تا سرزمین و مردم ایران را از نزدیک مورد مشاهده و مطالعه قرار دهند.

برای آنها سرزمین متنوع و پهناور ایران جاذبه ای بیش از کشورهای دیگر داشت، بخصوص که موقعیت حساس جغرافیایی، تمدن دیرین، فرهنگ غنی، معادن و منابع و صنایع دستی منحصر به فرد آن، دل از ایشان روبوده بود.

به همین جهت طی دو قرن هفدهم و هجدهم دهها هیات سیاسی، تجاری به ایران اسلامی و دربار صفوی رفت و آمد کردند و همراه فواید بسیار سیاسی و اقتصادی، آگاهیهای ارجمندی از مردم و سرزمین ایران برای ملت و دولت خود به ارمغان بردند...متن کامل در ادامه مطلب

قم از نگاه بیگانگان(4)

قم از نگاه بیگانگان(4)

مقدمه

فرانسه از قدرتهای استعماری قرن هفدهم بود، این کشور در عرصه فعالیتهای سیاسی و فرهنگی از رقبای خویش نظیر پرتغال و انگلیس و هلند پیشی گرفته بود اما در زمینه تجارت بویژه در مشرق نتوانست، توفیق چندانی بدست آورد.

به همین جهت دولتمردان آن کشور بر این باور بودند که برای اثبات قدرت و تامین نیازهای خود بایستی در ماورای بحار، دنبال کسب منافع تجاری و سیاسی باشند. دولت فرانسه علی القاعده می بایست هندوستان را هدف اصلی خود قرار دهد ولی چون آن سرزمین دور افتاده بشمار می آمد به علاوه انگلیس آن را قبلا گرفته بود. لازم بود که جای پایی تهیه شود و ایران برای این منظور مناسب تر از هر جای دیگر بود، از اینرو نمایندگانی به ایران گسیل داشت که برخی از آنها مانند آقای لوئی دهای louis deshayes به دلیل کارشکنی ها و رقابتها و ممانعتهای دولت عثمانی نتوانستند پا به ایران بگذارند...متن کامل در ادامه مطلب

قم از نگاه بیگانگان (3)

قم از نگاه بیگانگان (3)

دیار آل محمد

پیش گفتار

پربرگ و بارترین سفرنامه ای که یک بیگانه در عصر صفویه به رشته تحریر درآورده است، سفرنامه «شوالیه شاردن » است.

شاردن فرانسوی در زمان پادشاهی شاه عباس ثانی، و پسر و جانشینش شاه سلیمان، سه بار به ایران سفر کرد، و افزون بر دوازده سال در این کشور به سر برد، جز زبانها فرانسوی و انگلیسی، زبانهای ترکی و فارسی را نیز می دانست او که در سال 1623 میلادی - 1002 خورشیدی - در پاریس به دنیا آمده بود، در بیست و دو سالگی به نمایندگی پدرش برای رسیدگی به امور تجاری وی راهی هند شد، و به هنگام مراجعت از آن سرزمین، از راه خلیج فارس به اصفهان آمد و در سال 1670 میلادی برابر1049 خورشیدی به پاریس بازگشت. او پس از سپری شدن قریب پانزده ماه بار دگر از راه قفقاز به ایران مراجعت کرد...متن کامل در ادامه مطلب

قم از نگاه بیگانگان(2)

قم از نگاه بیگانگان 2

دیار آل محمد(ص)

یکی از جهانگردان پرآوازه ای که بسیار به ایران سفر کرده، تاورنیه است; اما بر خلاف شهرتش، آگاهی چندانی از زندگی او در دست نیست. تاورنیه یکی از بزرگترین جهانگردان قرن هفدهم میلادی است که با واقع بینی و موشکافی قابل تحسینی ایران را به بیگانگان شناسانده است.

تاورنیه ایران را نسبتا خوب شناخته است; زیرا در شش سفر طولانی اش با نظری دقیق به همه امور توجه کرده، مشاهداتش را با صراحت و صداقت به رشته تحریر درآورده است. بدون شک گزارشهای تاورنیه از نوشته های جهانگردان دیگر...متن کامل در ادامه مطلب

قم از نگاه بیگانگان

قم از نگاه بیگانگان

«قسمت اول »

قم نگین ایران است، هر کس که به قم سفر می کند نمی تواند ساده از آن بگذرد، زیرا جاذبه ها و دیدنیها و شنیدنیهایی دارد که ویژه خود آن است این جاذبه ها برای کسی که با فرهنگ و تمدن ایران اسلامی آشنایی ندارد البته بسی افزونتر است.

تلالوء گنبد طلایی در برابر اشعه آفتاب و یا نور چراغها نخستین چیزی است که چشم و دل هر بیننده را می رباید، این گنبد طلایی رنگ پر شکوه، سالهاست که دل و دیده میلیون ها زائر و سیاح داخلی و خارجی را به خود مشغول داشته است. نه تنها آنها که از روی ارادت به اهل بیت(ع)، راههای دور و دراز را به عشق زیارت مرقد دختر موسی بن جعفر(ع) طی کرده اند، بلکه آنها که با انگیزه های غیر دینی از این دیار عبور کرده اند، نتوانسته اند این جلال و عظمت را انکار کنند... متن کامل در ادامه مطلب

صاحبی: تحلیل‌های متفاوت درباره سلفی‌گری / جنبش اصلاح فکر دینی و تغییرات جدید / بررسی ریشه‌های بیداری

محمدجواد صاحبی:

تحلیل‌های متفاوت درباره سلفی‌گری / جنبش اصلاح فکر دینی و تغییرات جدید / بررسی ریشه‌های بیداری

نشست تخصصی "جریان‌شناسی حرکت‌های انقلابی و اصلاحی معاصر در جهان اسلام و آینده بیداری اسلامی" پنج‌شنبه سوم بهمن ماه 92 با سخنرانی استاد محمدجواد صاحبی و یعقوب توکلی از استادان حوزه و دانشگاه در سالن اجتماعات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد.

در این نشست که به عنوان چهارمین نشست از سلسله نشست‌های جریان‌شناسی فکری سیاسی ایران معاصر مرکز پژوهش‌های خاص دفتر تبلیغات اسلامی قم برگزار شد، محمدجواد صاحبی و یعقوب توکلی از استادان حوزه و دانشگاه، حرکت‌های انقلابی و اصلاحی معاصر در جهان اسلام را مورد بررسی قرار دادند و آینده بیداری اسلامی را با توجه به حوادثی که در چند ماهه اخیر در کشورهای اسلامی رخ داده است، تبیین کردند. متن کامل در ادامه مطلب

گزارش سفر به سریلانکا

بسم الله الرحمن الرحیم

گزارش سفر به سریلانکا

محمد جواد صاحبی

با توجه به گزارشاتی که دوستان همسفر با هم‌اندیشی تهیه و ارائه کرده‌اند، برای خودداری از تکرار به مطالبی که حائز اهمیت بیشتر است می‌پردازم:

سریلانکار، این جزیره زیبا و با شکوه که در جنوب شرقی هند قرار گرفته است از چند جهت دیدنی و شگفت‌آور است: زیبایی طبیعی، طبیعت بکر، تنوع آئینی، فرهنگ همسازگری ادیان و مذاهب، فرهنگ قناعت و بی‌آلایشی، تجربه زندگی آرام و معنوی و ...

برای دیدن چنین جامعة متکثر، و مطالعه در آئین‌ها، آداب و رسوم آنجا و ایجاد تعامل با گروه‌های اجتماعی گوناگون سریلانکا، فرصت گسترده‌ای مورد نیاز است، ولی به سبب امتیازاتی که در هیئت‌ اعزامی بود در همین مدت کوتاه شناخت و نتایج نسبتاً خوب و مفیدی بدست آمد که به آنان اشاره می‌شود:... متن کامل سفرنامه در ادامه مطلب

آیت الله مشکینی و نسل نو اندیش دینی / مصاحبه با محمد جواد صاحبی

جناب استاد از سابقۀ آشنایی­تان با مرحوم آیة الله مشکینی، بفرمایید.

بسم الله الرحمن الرحیم

برای من توفیقی است که در رابطه با آیة الله مشکینی که برنسل ما حق بزرگی داردسخنی داشته باشم و از ایشان یادی کنم. در سال‌های قبل از انقلاب، دوره‌ای که ما در دبیرستان مشغول تحصیل بودیم و وارد عرصه مطالعات دینی و مبارزات سیاسی شده بودیم، طبیعی بود که از طریق اطلاعیه‌ها، اعلامیه‌ها و اخباری که پخش می‌شد با نام آیة الله مشکینی آشنا بشویم، آشنایی ما از این طریق بود اما حوادثی هم پیش آمد که نام آیة الله مشکینی را در محور بحث‌های سیاسی و اجتماعی قرار داد...متن کامل مصاحبه در ادامه متن