پیام های تسلیت درگذشت دکتر محمد جواد صاحبی
پیام تسلیت سید عباس صالحی وزیر ارشاد در پی درگذشت محمدجواد صاحبی:
«خبر درگذشت فرهیخته وارسته مرحوم محمدجواد صاحبی موجب تألم و تأسف شد. آزاداندیشی در عین دین باوری و دین مداری از مهم ترین مؤلفه‌های شخصیتی مرحوم صاحبی بود.
تلاش‌های ستودنی وی در حوزه‌های اندیشه، فرهنگ دینی و رسانه در دهه‌های متوالی کارنامه درخشانی از زندگانی پربرکت او بر جای نهاده است. ضمن عرض تسلیت فقدان ایشان به جامعه علمی و دینی کشور و خانواده آن مرحوم از خداوند متعال برای او علو درجات و همنشینی با اولیای دین در جوار رحمت الهی و صبر و شکیبایی بازماندگان محترم را خواستارم.»
پیام تسلیت آیت الله علی عابدی شاهرودی:
بسم الله الرحمن الرحیم
انا لله و انا الیه راجعون
از خبر درگذشت دانشمند و محقق و اندیشمند فرهیخته، استاد حوزه و دانشگاه مرحوم آقای محمد جواد صاحبی بسیار متألم و اندوهناک شدم. خدمات ارزنده این شخصیت بزرگ به دین و دانش و جامعه بشری شایسته تقدیر است.
اینجانب این مصیبت بزرگ و دردناک را به خانواده محترم ایشان و فرزندان و خاندان صاحبی و دوستان و همشهریان ایشان تسلیت عرض می کنم.
خداوند ایشان را با حضرت رسول و آل رسول محشور کند و خانواده داغدیده و فرزندان و خاندان ایشان را در پناه خود نگه دارد...
علی عابدی شاهرودی
بیست و چهارم بهمن هزار و سیصد و نود و هفت
پیام تسلیت حجه الاسلام والمسلمین دکتر محمد خاتمی رییس جهمور اسبق:
پیام تسلیت محسن جوادی، معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد:
«خبر درگذشت استاد محمدجواد صاحبی، رئیس هیئت‌مدیره و شورای علمی دین‌پژوهان کشور و از محققان حوزه تاریخ و دین، جامعه علمی و دینی کشور را در سوگ نشاند. وی عمری را در محضر مقام معظم رهبری و بزرگانی، چون آیت‌الله محمدابراهیم جناتی، آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، آیت‌الله حسن حسن‌زاده آملی، استاد سیدجلال‌الدین آشتیانی، آیت‌الله سیدعزالدین زنجانی، آیت‌الله محمدهادی معرفت و دیگران بهره برد.
شناخت‌نامه قرآن، شناخت‌نامه تفاسیر، دین‌پژوهی در جهان معاصر، سفر به هفت وادی عشق، احیای ارزش‌ها در عاشورا و تفسیر تاریخ سرخ از جمله پژوهش‌های وی است که در خاطره پژوهشگران و محققان خواهد ماند و جامعه علمی کشور از آنها بهره‌ها خواهد برد.
برای این فرهیخته متواضع و پر تلاش، که عمر خود را صرف تعالی دین و ارزش‌های دینی و علمی ساخت، از خداوند متعال علو درجات و غفران الهی و برای خانواده بزرگوار ایشان ضمن عرض تسلیت و تعزیت، شکیبایی و سعادت خواستارم.»
پیام تسلیت حسین انتظامی روزنامه نگار با سابقه، نماینده مدیران مسؤول در هیأت نظارت بر مطبوعات:
«انا لله و انا الیه راجعون
دکتر محمد جواد صاحبی را باید چهره پیشکسوت روزنامه نگاری اندیشه در حوزه و دانشگاه نامید.
او که با فعالیت‌های نو در مجله‌های «پیام انقلاب»، «حوزه» و «نور علم» آغاز کرد و سپس مدیر پیشتاز مجله کیهان اندیشه در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ بود.
درگذشت این مرد فاضل و مروج اندیشه و روزنامه نگاری در حوزه علمیه را به همه اهالی فرهنگ و به خانواده گرانقدرش تسلیت می گویم.»
پیام تسلیت حجه الاسلام والمسلمین احمد مبلغی رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس:
بسم الله الرحمن الرحیم
ارتحال نویسنده گرانمایه و اندیشمند، رئیس انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم، برادر گرامی دکتر محمد جواد صاحبی ضایعه ای تأثر آمیز است.
وی از جمله طلایه داران و پیشتازان فعالیت های مطبوعات دینی و جریان تدوین مقالات حوزوی پس از انقلاب اسلامی است.
باید اذعان داشت نقش این محقق گرانمایه همراه با مجموعه ای از حوزویان در دهه اول پس از انقلاب اسلامی در ایجاد و تقویت رویکرد به تدوین مقالات علمی وکنگره ای در زمینه مسائل دینی غیر قابل انکار است.
این عالم راحل، خوش طینتی را با خوش فکری، خوش مشربی را با حسن ارتباط علمی با شخصیت های حوزوی، بی ادعائی را با پرکاری در تدریس و تالیف و وقار را با تواضع درهم آمیخته بود.
اندیشه شناسی معاصر، شخصیت شناسی متفکران جهان اسلام، مقتل شناسی، مطالعات و فعالیت های ادیانی، مطالعات معطوف به تقریب مذاهب اسلامی و مطالعات کلامی و ... بخشی از فعالیت های این اندیشمند حوزه و دانشگاه بود که آثار آن بر جای مانده است.
مصیبت ارتحال این محقق گرانمایه را به مقام معظم رهبری، مراجع معظم تقلید، فضلای حوزه علمیه و خانواده آن مرحوم تسلیت عرض می کنم.
احمد مبلغی
پیام تسلیت دکتر اکبر ایرانی مدیرعامل مؤسسۀ پژوهشی میراث مکتوب:
در گذشت محمد جواد صاحبی سردبیر نشریه وزین کیهان اندیشه را تسلیت عرض می کنم. مرحوم صاحبی یکسالی بود که از بیماری سرطان کلیه رنج می برد. چندی پیش برای احوال پرسی خدمتش رسیدم. البته از بیماری خود هیچ گلایه ای نداشت و سخنی از آن به میان نیاورد. اما امیدوارانه از مباحث روز علمی و نشر کتب و مجلات مختلف سخن می گفت و دغدغه او رفع مشکلات و حل مسائل رایج در حوزه های علمیه بود.
ایشان بیش از 20 سال مجله پر مطلب و خواندنی کیهان اندیشه را سردبیری می کرد. شاید در طرح مباحث روز فقهی در این نشریه پیشگام بود. مباحث نو و تازه ای در فقه اجتهاد پویا از آیت الله محمد ابراهیم جناتی و برخی مباحث قرآنی از آیت الله صالحی نجف آبادی را منتشر می کرد. نشر این مباحث موجب شده بود نسل طلاب فاضل علاقه مند به مباحث اجتهادی بیشتر وارد این مباحث شوند.
بنده در سالهای 70تا78 توفیق حضور مستمر در دفتر ایشان را داشتم و از محضر برخی استادان فیض می بردم. روی گشاده و وسعت نظر و حسن خلق ایشان عامل اصلی جذب طلاب جوان در دفتر نشریه بود. در زمینه افکار و اندیشه های سید جمال الدین اسدآبادی کار پژوهشی و اسنادی قابل تحسینی منتشر کرد. به جوانان مستعد و علاقه مند مجال قلمفرسایی می داد. بنده حقیر نیز توفیق داشتم چندین مقاله در باب موسیقی در اسلام، دیدگاه ابن عربی در باب سماع و موسیقی و تصحیح و ترجمه رساله سید ماجد بحرانی در باب غناء و... منتشر کنم که زمینه تحقیق و علاقه بیشتر حقیر در این مباحث شد به طوری که در سال 73 موفق به انتشار دو کتاب در این زمینه شدم که حوزه هنری ناشر آنها بود.
نوع نگاه و عملکرد مرحوم صاحبی برای اصحاب موسسۀ کیهان در تعارض قرار گرفت و کم کم اساس این نشریه رو به تعطیلی کشید و برای همیشه از ادامه راه بازماند. پس از آن مرحوم صاحبی که همزمان به تدریس تاریخ در حوزه های علمیه مشغول بود، دبیرخانه دین پژوهان کشور را بنیان نهاد و به فعالیت در این حوزه مشغول شد.
بنده در این سالهای متمادی ارتباط و آشنایی با این دانشمند وارسته جز خوبی و مدارا و انسانیت و دستگیری از اهل تحقیق و فرهنگ چیزی ندیدم و درگذشت او را ثلمه و مصیبتی برای حوزه های علمیه می دانم. در مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب توفیق انتشار رساله فواید راه آهن تألیف کاشف السلطنه به تحقیق و تصحیح ایشان را داشتیم که چندی بعد پروفسور پاول لوفت از انتشار آن تقدیر کرد.
حضور افرادی چون او همواره غنیمتی بزرگ است که جایگاه علمی مراکز دینی را اعتلای بیشتر می بخشند و به توسعه و ترویج دانش کمک می کنند. باران رحمت و رضوان الهی هماره بر روح بلند او ببارد و در جوار رحمت حق آرام گیرد. از خداوند منّان می خواهیم به خانواده داغدیده آن عزیز سفرکرده صبرجمیل و اجر جزیل عنایت فرماید.
پیام تسلیت موسسه امام موسی صدر:
«انا لله و انا الیه راجعون
درگذشت اندیشمند بزرگوار، فرزانه فروتن، جناب استاد محمد جواد صاحبی را به خانواده گرامی و اهل فرهنگ تسلیت می‌گوییم. تجربه و تلاش او در ساحت اندیشه و فرهنگ، توأمان با نجابت و فروتنی، از او چهره‌ای ساخته که به آسانی از خاطره‌ها نخواهد رفت.
ما، در موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، از کلام و نگاه ایشان بهره‌ها برده و خوشه ها چیده‌ایم و احساس دین، و البته افسوس و اندوه، می‌کنیم.
برای ایشان آرامش و غفران و مصاحبت با اولیایش و برای بازماندگان صبر و اجر خواستاریم.»
پیام تسلیت نیکنام حسینی پور مدیرعامل موسسه خانه کتاب:
خبر درگذشت محقق، پژوهشگر و استاد برجسته حوزه و دانشگاه مرحوم محمد جواد صاحبی، ما و جامعه علمی کشور را به سوگ نشاند.
فقدان آن مرحوم که عمر پر برکت خود را صرف توسعه دانش، پژوهش، آموزش، تالیف و خدمت صادقانه به اسلام و نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران کرد، بر اهالی دانش و فرهنگ، بسی گران و جانکاه است.
انتشار آثاری همچون «گفت‌وگوی دین و فلسفه»، «مبانی نهضت احیای فکر دینی»، «تفسیر تاریخ سرخ»، «سرچشمه‌های نو اندیشی دینی»، «نقد و تصحیح طبایع الاستبداد یا سرشت‌های خودکامگی»، «مناسبات دین و فرهنگ در جامعه ایران»، «تاکتیک‌های انقلابی سید جمال الدین اسدآبادی» و «حکایت‌ها و هدایت‌ها در آثار شهید مطهری» خود گواه سال ها تلاش و استمرار در مسیر خدمت به جامعه فرهنگی و علمی کشور است.
اینجانب ضمن ابراز مراتب تسلیت و همدردی با خانواده گرانقدر ایشان، سوگمندانه درگذشت مرحوم محمد جواد صاحبی را به جامعه علمی و فرهنگی تسلیت عرض نموده؛ علو درجات، رحمت و مغفرت واسعه الهی برای آن استاد پرتلاش، متدین و با اخلاق از خداوند متعال مسألت می‌نمایم. روحش شاد و یادش گرامی باد..
پیام تسلیت حجه الاسلام والمسلمین سید ابوالحسن نواب رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب :
بسمه تعالی
درگذشت جانگداز فاضل متخلق و دانشمند دردآشنا، جناب استاد محمدجواد صاحبی را که عمر گرانبهایش را صرف فرهنگ‌پروری و دین‌گستری کرد، به حوزه‌های علمیه، اصحاب فرهنگ و نشر، و همه دوستداران دانش و فضیلت تسلیت عرض می‌کنیم.
مرحوم صاحبی را بسیاری با کیهان اندیشه و بسیاری دیگر با دبیرخانه دین‌پژوهان کشور و انجمن ادیان و مذاهب که او سالهای متمادی رئیس این دو مجموعه بود و بسیاری دیگر با آثارش به‌ویژه در معرفی جنبش‌های اسلامی معاصر (که آخرین اثرش را در این زمینه جهت نشر به دانشگاه ادیان و مذاهب سپرد) می‌شناسند.
اما فراتر از همه این خصیصه‌ها و دستاوردهای علمی و فرهنگی، دانشوری وارسته، انقلابی‌اش اعتدال‌پیشه و روشن‌ضمیری نیک‌سیرت بود که همه معاشران و مجالسانش را از خلق نیکو و بینش عمیق سرشار و برخوردار می‌ساخت.
دانشگاه ادیان و مذاهب که از همکاری‌های علمی ایشان همواره برخوردار بود، این مصیبت سنگین را به خانواده ایشان، دوستداران و آشنایان‌شان و جامعه علمی و فرهنگی کشور تسلیت گفته برای ایشان غفران و رضوان الهی، و برای بازماندگانش صبر و اجر فراوان آرزو می‌کند.
سید ابوالحسن نواب
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب
پیام تسلیت دکتر ابراهیمی ترکمان رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلام:
«خبر درگذشت استاد فرهیخته و فرزانه حوزه و دانشگاه محمدجواد صاحبی، رییس انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم و عضو شورای سیاستگذاری و هماهنگی مرکز گفت‌وگوی ادیان و فرهنگ‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی موجب تأثر و تألم شدید شد.
اینجانب این مصیبت بزرگ را به خانواده محترم آن اندیشمند فرزانه، صمیمانه تسلیت عرض نموده و از درگاه خداوند متعال برای ایشان، مغفرت و رحمت واسعه و برای وابستگان و خانواده معزز آن مرحوم صبر و اجر جزیل مسألت می‌نمایم.»
پیام تسلیت حجت الاسلام دکتر محسن الویری عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) :
الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِکَةُ طَیِّبِینَ یَقُولُونَ سَلَامٌ عَلَیْکُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِمَا کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (نحل ـ ۳۲)
رحلت زودهنگام و باورنکردنی استاد گرامی مرحوم آقای دکتر محمدجواد صاحبی که آرامش، فروتنی، ادب و نیک‌رفتاری با وجودش سرشته بود تسلیت باد. سهم او در سامان دادن و رونق بخشیدن به دین‌پژوهی و نیز مطالعات مربوط به حرکتهای اصلاحی سده معاصر جهان اسلام و عاشوراپژوهی و دیگر عرصه‌هایی که در آن قلم زده بود بر جامعه علمی کشور پوشیده نیست. خدایش به پاداش همه خوبی‌هایش در بهشت برین جای دهاد
محسن الویری.
پیام تسلیت حجت الاسلام دکتر سید حسن اسلامی اردکانی استاد تمام و مدیر گروه فلسفه اخلاق دانشگاه ادیان:
مرگ هر یک ای پسر همرنگ اوست
مرحوم استاد محمد جواد صاحبی، انسانی شریف، پژوهشگری کاونده، دوستی ارزنده، همسفری شوخ‌طبع، و مدیری قابل اعتماد بود. او را در جلسات رسمی، سفر و در مقام مدیریت آزمودم و جز نیکی و سلامت نفس از او ندیدم. اولین بار حدود 25 سال قبل بود که او را چهره به چهره دیدم. به طلب کتابی آمده بود و کتابخانه آن را امانت نمی‌داد، کتاب را برایش گرفتم و زمینه گفتگو و دوستی پایداری فراهم شد. در مقام مدیریت، یکی از باقیات صالحات او دوماهانه ارزنده کیهان اندیشه بود که بیش از یک دهه به شکلی مستمر و خوب به حیات فرهنگی خود ادامه داد و من هم فرصت نوشتن چند مطلب در آن را یافتم. هر گاه مسئولیتی برای مدیریت علمی جایی یا دبیری علمی کنگره‌ای به عهده اش گذاشته می‌شد، می‌کوشید از سطح مسائل صوری بگذرد و در محدوده خود کاری ماندنی ارائه کند. نوشته‌های مستقل او در قالب کتاب‌ها و مقالات و مجموعه آثار کنگره‌هایی چون علامه بلاغی و حماسه حسینی گواه این مدعا است. چنان دوستان به سلامت نفس او اعتماد داشتند که هر گاه کاری جمعی به عهده می‌گرفت و دعوت به همکاری می‌کرد بی‌تردید به سویش می‌رفتند و اجتماع علمی-فرهنگی تازه‌ای شکل می‌دادند. به واقع این دعا درباره او صادق است که «اللهم انا لا نعلم منه الا خیراً» خدایش رحمت کناد و به خانواده محترم و همه بازماندگانش صبر جمیل عطا کند.
سیدحسن اسلامی اردکانی
24 بهمن 1397
پیام تسلیت بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا:
درگذشت این دانشمند فاضل و اهل قلم را به خانواده ارجمند آن مرحوم و اهالی دانش و فرهنگ تسلیت می‌گوید و از خداوند سبحان برای آن مرحوم رحمت واسعه الهی طلب می‌کند.
پیام تسلیت حجت الاسلام و المسلمین سید محمود مدنی مدیر جامعه الزهرا:
بسم الله الرحمن الرحیم
إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ
قال رسول الله صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم: اذا مات العالم ثلم فی الاسلام ثلمه لایسدها شیء(اصول کافی، ج ۱، ص ۴۶).
خبر درگذشت جناب استاد محمدجواد صاحبی حسینی که نامش با عرصه دین پژوهی و مباحث تاریخ و تمدن اسلام عجین شده بود موجب تأثر شد.
اینجانب درگذشت این اندیشمند بزرگوار را به جامعه اساتید حوزه، شاگردان و خانواده محترمشان تسلیت عرض کرده و ضمن دعای خیر، طلب مغفرت و علو درجات برای ایشان، از خداوند متعال برای بازماندگان و خانواده ایشان صبر جمیل و اجر جزیل مسئلت دارم.
سیدمحمود مدنی بجستانی
مدیر جامعه‌الزهرا علیهاالسلام
پیام تسلیت ریاست شورای دین پژوهان کشور :
انالله و انا الیه راجعون العلماء باقون مابقی الدهر
خبر درگذشت دانشمند فرزانه و استاد برجسته حوزه و دانشگاه، دکتر محمد جواد صاحبی باعث تاثر و تالم فراوان گردید .
آن فقید سعید از مبارزین انقلاب اسلامی و فعالان عرصه سیاست و فرهنگ و دانش بود و عمر گرانمایه خویش را در نشر علوم و معارف اسلامی در عرصه های پژوهش و آموزش و تالیف و تدریس ، به نحو احسن طی کرد و آثار ارزشمند علمی در رشته کلام و تاریخ و فلسفه از خویش بیادگار گذاشت. وی مسئولیت های مهم علمی و فرهنگی و پژوهشی متعدد را با موفقیت بر عهده گرفت ونقش موثری در اعتلای دین پژوهشی معاصر ایفا نمود.
آن فقید سعید، با اخلاق نیک و حسن معاشرت و تواضع و اخلاص عالمانه، باقیات الصالحات علمی ماندگاری در طول حیات پربارشان از خویش به یادگار گذاشت.
فقدان این استاد پر تلاش حوزه ودانشگاه و پژوهشگر ممتاز و برتر دینی را به خانواده ارجمند و تمامی باز ماندگانشان و به جامعه علمی کشور تسلیت عرض نموده و غفران و رحمت و رضوان واسعه الهی را برای آن عزیز از دست رفته از خداوند متعال مسئلت می نماییم.
آیت پیمان
مدیر مسئول شورای دین پژوهان کشور
حمید پارسانیا استاد دانشگاه، پژوهشگر و نویسنده ایرانی و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی:
انا لله و انا الیه راجعون
درگذشت عزیز سفرکرده دانشمند متخلق فهیم دردآگاه خدوم و متواضع مرحوم محمد جواد صاحبی که عمری را با جهاد و اجتهاد به پژوهش های علمی سپری کرد؛جامعه علمی را متأثر و متألم ساخت.
خداوند سبحان به دوستان و خانواده محترم ایشان صبر جمیل و أجر جزیل عنایت فرماید و ایشان را با اهل بیت عصمت و طهارت محشور گرداند
پیام تسلیت انجمن ادیان و مذاهب:
اندیشمندی از شمار دانشیان ناباورانه ما را ترک کرد و به دیار معبود شتافت و دوستان را در غم خود فرو برد. استاد ارجمند جناب صاحبی فردی با ایمان، امانتدار، دوراندیش و نویسنده و پژوهشگری توانا بود. او در طول زندگی خود کارنامه ای پربار داشت که از جمله مشتمل بر ده سال سکانداری انجمن ادیان و مذاهب و مدیریت کم نظیر آن بود. وی در حالیکه همچنان خواستار مدیریتش بودند به دلیل منع قانونی از مدیریت کنار رفت و افسوس که بعد از کمتر از یکسال برای همیشه از کنارمان رفت.
این مصیبت را به دوستان و خانواده محترم به ویژه همسر و فرزندان آن مرحوم تسلیت عرض کرده و از خداوند منان برای ایشان شکیبایی و غفران الهی را برای آن مرحوم مسئلت داریم.
انجمن ادیان و مذاهب
