وبلاگ رسمی مرحوم دکتر محمد جواد صاحبی

رئیس سابق هیئت مدیره و شورای علمی دین پژوهان کشور

وبلاگ رسمی مرحوم دکتر محمد جواد صاحبی

رئیس سابق هیئت مدیره و شورای علمی دین پژوهان کشور

وبلاگ رسمی مرحوم دکتر محمد جواد صاحبی
پیوندها
۰۳
ارديبهشت
منطق حسینى رویارو با خشونت و خودکامگى اموى

محمدجواد صاحبی

پیامبر(ص) وخشونت‏زدایى از جامعه جاهلى
الف. افشاى استبداد و خودکامگى اموى
ب. احیا و ترویج فرهنگ گفتگو
ج. احیاى فرهنگ محبت و مهربانى
منطق حسینى رویارو با خشونت و خودکامگى اموى
اشاره
واژه خشونت در ادبیات سیاسى سالهاى اخیر نگاههاى مختلفى را به سوى خود معطوف داشتهاست. این مفهوم در سه عرصه قابل پى‏گیرى و تعریف است:
1. خشونت در عرصه اخلاق فردى؛ در این عرصه افرادى که داراى رأفت، عطوفت، عفو و گذشتنیستند و مستبد و خودراى مى‏باشند، خشن نامیده مى‏شوند و اما کسانى که براى اعتقادات خود ارزشقائلند هستند و در اجراى احکام خدا قاطعیت دارند و در برابر متجاوزان به حدود الهى و براندازاننظام الهى قد علم مى‏کنند و با قدرت آنان را سرکوب مى‏سازند و از گناه‏کاران مصرّ متنفرند و براى اظهارنفرت از آنان در صورت لزوم چهره درهم مى‏کنند و... نامیدن اینان به افراد خشن صحیح نیست... متن کامل در ادامه مطلب
۰۳
ارديبهشت

  تحریفها و انحرافها در تاریخ‏نگارى عاشورا

نهضت‏حسینى و رویدادهاى عاشوراى سال 61 هجرى از جمله وقایعى است که بیش از همه رخدادهاى تاریخى در فرهنگ مکتوب بشرى مطرح بوده است، فرازهایى از تاریخ عاشورا در آثار اغلب نویسندگان و هنرمندان ملل جهان هر چند کوتاه و تحریف شده نشان از اهمیت، بزرگى و شگفت‏آفرینى این نهضت دارد.
تردیدى نیست که انگیزه‏هاى سیاسى و اجتماعى فراوانى براى تحریف این واقعه از همان آغاز وجود داشته که از مهم‏ترین آنها حاکمیت استبدادى مخوف حزب اموى بر سرزمین‏هاى اسلامى آن هم به مدتى نسبتا طولانى بوده است.
علاوه بر این، سایر حکومتهاى مستبد و مفسد که منش و روش امویان و فرزندان ابوسفیان را پیشه خود ساخته...متن کامل در ادامه مطلب
۰۱
ارديبهشت
حماسه حسینی در آیینه اندیشه شهید مطهری
 
|

عاشورا حدیث مکرری که حدود چهارده قرن نقل مجالس و محافل گوناگون بوده است. خاطره عاشورا جزئی از فرهنگ فراموش ناشدنی شیعیانی است که با نام حسین(ع) روز و شب را به سر آورده اند.

نویسنده: محمدجواد صاحبی

در فرهنگ عامه ایرانی نام حسین(ع) همچون ذکر خدا بر زبان مردمان همیشه جاری است. آنگونه که گفته اند: اگر در عروسی اگر در عزاست همیشه دلم سوی کرب و بلاست. گویندگان و نویسندگان این مرز و بوم با هر گرایش و هر اندیشه ای همواره دم از امام حسین(ع) زده اند. گفته های بسیار و کتابهای بی شماری که در این باره موجود است شاهدی است بر این مدعا (۱). اما شگفت آن که این حدیث مکرر هرگز کهنه نمی گردد و هر چه بر این گفتارها ونوشتارها افزون می شود از عطش عاشقان و دلباختگان حسینی نمی کاهد، اغلب این آثار چون رنگ و بوی حسینی دارد به زودی مخاطبان خود را می یابند...متن کامل در ادامه مطلب

۰۱
ارديبهشت

  دانش‏گسترى در تمدن اسلامى

پیامبر خاتم(ص) با سر دادن نداى
«قولوا لا اله الا الله تفلحوا»
جهان‏بینى ویژه و نوینى را عرضه داشت. این جهان بینى با تکیه بر وحدانیت‏خدا و روز بازپسین دلهاى انسانها را به سوى جهانى برتر از جهان ماده و طبیعت‏سوق داد، اگر چه که دیدگان بشر را نیز به روى طبیعت و جهان مادى گشود و راههاى شناسایى کائنات و حقیقت اشیا و اندیشیدن به شگفتیهاى طبیعت و تامل در کیفیت و اسرار وجود را به وى آموخت و در این سیر او را به تعقل و تفکر و بهره‏گیرى از مشاهده و حس و تجربه فراخواند. تردیدى نیست که در پرتو این نگرش به هستى، بینش مسلمانان ژرفتر و آگاهیشان گسترده‏تر و انگیزه آنان براى بدست آوردن دانش بیشتر شد، افزون براین، گفتارهاى بلیغ پیامبر(ص) و خاندان و اصحاب نامدارش درباره منزلت دانش، اشتیاق ایشان را به تحصیل علم افزون ساخت...متن کامل در ادامه مطلب
۲۵
فروردين
دبیر علمی کنگره بررسی شخصیت، آثار و اندیشه‌های آیت الله آصفی از تالیف بیش از 200 اثر مکتوب توسط این عالم دینی خبر داد.

به گزارش خبرنگار مهر، محمد جواد صاحبی قبل از ظهر یکشنبه در نشست خبری با اصحاب رسانه در خصوص برگزاری همایش نکوداشت مقام علمی و اخلاقی آیت الله محمد مهدی آصفی به عنوان الگوی مجاهدت عالمانه، بیان کرد: شخصیت آیت الله آصفی برای آگاهان و محققان شخصیت بارزی است و ایشان از شخصیت‌های بزرگی هستند که در حوزه‌های علمیه نجف و ایران حضور داشته‌اند.

وی گفت: آیت الله آصفی متولد سال 1316 در شهر نجف بوده اما اصالتا بروجردی هستند.

دبیر علمی کنگره بررسی شخصیت، آثار و اندیشه‌های آیت الله آصفی عنوان کرد: این عالم ربانی...گزارش کامل در ادامه مطلب

۲۴
فروردين
رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، اعضای کمیته علمی همایش نکوداشــــت حضرت آیت الله آصفی را منصوب کرد.

به گزارش خبرگزاری رسا، حجج الاسلام والمسلمین آقایان رضا مختاری، حسون، سیدمنذر حکیم، زمانی نژاد، سعادت نژاد، علی اوسط ناطقی، روستاآزاد وآقایان قاسم جوادی و محمدجوادصاحبی به عنوان اعضای کمیته علمی همایش نکوداشــــت حضرت آیت الله آصفی از سوی حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی منصوب شدند.

در متن احکام صادره آمده است: با احترام وآرزوی توفیق روز افزون، باتوجه به برگزاری همایش نکوداشت مقام علمی، اخلاقی حضرت آیت الله محمد مهدی آصفی دام عزه به عنوان الگوی مجاهدت عالمانه و نظر به مراتب فضل وتجارب ارزشمندتان ، به موجب این حکم به عضویت کمیته علمی همایش منصوب می شوید...متن کامل در ادامه مطلب

۲۴
فروردين
در ششمین نشست عمومی انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه قم اعضاء جدید هیئت مدیره این انجمن معرفی شدند.

به گزارش واحد ارتباطات واطلاع رسانی دبیرخانه انجمن های علمی، ششمین نشست مجمع عمومی انجمن ادیان ومذاهب حوزه علمیه قم ، که شب گذشته در سالن همایش  انجمن های علمی حوزه با حضور اعضای این انجمن برگزارشد،حجت  الاسلام والمسلمین رسول زاده  بازرس دور پنجم به ارائه گزارشی از فعالیت این انجمن در سالهای گذشته پرداخت  و گفت:این انجمن در این فاصله زمانی با همکاری سایر مراکز  15نشست علمی در غالب موضوعاتی چون، مطالعات ادیان و مذاهب، سلفی گری ها در عصر معاصر و مناسبت علما در تقریب مذاهب بر گزار کرد... ادامه خبر در ادامه مطلب

۱۷
فروردين
۱۷
فروردين

نقش توحید در اصلاح اجتماعی

ستایش و پرستش
نیاز بشر به پرستش و ستایش بزرگی‏ها، نیکی‏ها و زیبائی‏ها، افراد انسانی را همواره بر آن می‏دارد که به تکریم عظمت‏ها بپردازند و خود نیز بکوشند که به شوکت و قدرت، و هر آنچه که مظهر عظمت است دست یابند.به همین جهت معمولا، به تجلیل از فرهیختگان، نخبگان، برگزیدگان و قهرمانان خویش پرداخته و گاه خود را به داشتن صفات و ویژگیهایی که حاکی از برتری و بزرگی است، ستوده‏اند.
این میل که برخی آنرا زاییده نیازهای روحی و روانی انسان می‏دانند و گروهی آنرا برخاسته از فطرت وی تفسیر می‏کنند، سبب پیدایش و آفرینش موضوعات و مکاتب مهم ادبی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی گردیده است... متن کامل در ادامه مطلب

۱۷
فروردين
آن زمان خانم شرکت مدیر مجله زن روز، از زنان روشنفکری بود که البته در مسائل سیاسی فرد تندرویی به حساب می آمد و سعی می کرد نظراتش را در آن نشریه زنانه اعمال کند، اما من این رویه را نمی پسندیدم و می گفتم نشریه زن روز باید یک نشریه صنفی برای طبقه زن ها باشد و باید همان نیازهای فکری و فرهنگی خانم ها را تامین کند و نباید وارد عرصه های دیگر شود. اما آنها نوع دیدگاه شان ایجاد رقابت بین خانم ها و آقایان بود.
صراط:  پس از به ثمر نشستن انقلاب اسلامی ایران بسیاری از نیروهای انقلابی با توجه به وجهه فرهنگی انقلاب به سراغ این حوزه رفتند و با فعالیت در رسانه‌های مختلف سعی کردند پیام فرهنگی این خیزش بزرگ مردمی در ایران را با زوایا و حاشیه‌های درست خود کانالیزه کرده و به گوش مردم و نسل آینده برسانند. شاید نمونه بارزی این مبارزین انقلابی که به مبارزین فرهنگی تبدیل شدند، شهید حاج مهدی عراقی باشد که به عنوان مدیر مالی این روزنامه ریشه دار به فعالیت پرداخت که البته این شهید بزرگوار تنها یکی از این افراد است که در روزنامه کیهان به فعالیت پرداختند. اما روزنامه کیهان به عنوان یک رسانه که وظیفه نشر مبانی انقلاب اسلامی را به عهده دارد چه شرایطی را پس از انقلاب پشت سر گذاشت. این سئوالی است که محمد جواد صاحبی ضمن خاطراتش به بخشی از این سئوال از دیدگاه خود پاسخ می دهد که در ادامه می‌توانید خواننده بخشی از خاطرات وی در این زمینه باشید. متن کامل در ادامه مطلب...
۱۵
فروردين

حوزه علمیه و شبهات دینی

محمد جواد صاحبی؛

حوزه های علمیه شیعه در طول تاریخ حیات پربار خویش، به پیروی از سیره و سنت پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) بزرگوار آن حضرت، همواره از پرسشها، اظهار شبهات و اندیشه های مخالف برای رسیدن به حق و حقیقت، استقبال می کرده اند.

کتابهای احتجاجات، مناظرات و مانند آنها نشانه ای از این فرهنگ رواداری و پای بندی به سنت آزاداندیشی و هماوردی اندیشه هاست.

مناظرات امامان معصوم با ارباب ادیان و پیشوایان و پیروان مذاهب گوناگون، آفرینش کتابهایی در نقد و ایراد آثار مخالفان، میراث گرانسنگی را از پیشینه سنت علمی و فکری شیعیان برای نسلهای پسین به یادگار گذارده است.

واکنش این بزرگان دانش و اندیشه، نسبت به شبهه پراکنیهای مخالفان و معاندان، به اندازه ای سریع بوده است که فرصت تأثیرگذاری ژرف و گسترده را همواره از ستیزه جویان می گرفته است. چابکی در عین صبوری، از ویژگیهای...متن کامل در ادامه مطلب

۲۵
اسفند

تبیین نظام سیاسی اسلام در غدیر خم

محمد جواد صاحبی؛

تعیین جانشینی برای رهبری امت اسلامی از مهمترین و عمده ترین مسایلی بود که پیامبر اکرم در آخرین سال حیات، هنگام بازگشت از حجة الوداع، به همراهان خویش ابلاغ کرد.

اگر چه این اعلام عمومی، به فرمان خداوند صورت گرفت، ولی صرف نظر از جنبه آن، می توانست حاکی از دغدغه طبیعی معمار و بنیانگذار مکتب نسبت به آینده امت باشد، این اقدام یک ضرورت اجتماعی اجتناب ناپذیر بود، و از انتظارات عقلای عالم به شمار می آمد و آن حضرت حتی در زمان حیات خویش از آن مهم غفلت نمی ورزید. او می دانست که جامعه بی سرپرست مانند رمه بی چوپان که هر لحظه در معرض اختلاف، گسستگی و هجوم فرصت طلبان است. لذا هر وقت برای جنگ یا غزوه ای از مدینه خارج می شد، شهر را بدون امیر و خلیفه وا نمی گذاشت; پس هنگامی که سفری ابدی در پیش رو داشت، چگونه ممکن بود امت را به حال خود واگذارد. (1)

این بود که در زیر آفتاب سوزان بیابان تفتیده حجاز در میان جمعی از بزرگان اصحاب، کوشید تا رسالت خویش را به پایان رساند. علمای شیعه و شماری از دانشمندان اهل سنت بر این باورند که سوره مائده، بویژه آیه 67، آخرین کلامی بود که بر پیامبر(ص) نازل شد...متن کامل در ادامه مطلب

۲۱
اسفند
۲۱
اسفند

پیام اخلاقی نهضت عاشورا: خودسازی، دیگر سازی و جامعه سازی

محمدجواد صاحبی
 
نخستین جلسه از سلسله نشست‌های علمی عاشورایی، با عنوان «جلوه‌های اخلاقی در نهضت حسینی» شامگاه شنبه 18 آبان‌ماه با حضور جمعی از علما و اندیشمندان حوزه و دانشگاه در دبیرخانه دین‌پژوهان کشور برگزار شد.

به گزارش دین‌آن‌لاین، در این نشست علمی، محمدجواد صاحبی رئیس شورای علمی دبیرخانه دین‌پژوهان کشور به تشریح «جلوه‌های اخلاقی در نهضت حسینی» پرداخت و با اشاره به این که نهضت اباعبدالله حسین از جنبه‌های مختلف قابل بررسی و ستایش است، از «جلوه‌های اخلاقی» این نهضت به عنوان وجهی که تحت شعاع جنبه‌های سیاسی نهضت قرار گرفته و در جامعه امروز مغفول مانده است یاد کرد.گزارش کامل در ادامه مطلب

۲۰
اسفند
۲۰
اسفند

  نقش توحید در اصلاح اجتماعی

ستایش و پرستش
نیاز بشر به پرستش و ستایش بزرگی‏ها، نیکی‏ها و زیبائی‏ها، افراد انسانی را همواره بر آن می‏دارد که به تکریم عظمت‏ها بپردازند و خود نیز بکوشند که به شوکت و قدرت، و هر آنچه که مظهر عظمت است دست یابند.به همین جهت معمولا، به تجلیل از فرهیختگان، نخبگان، برگزیدگان و قهرمانان خویش پرداخته و گاه خود را به داشتن صفات و ویژگیهایی که حاکی از برتری و بزرگی است، ستوده‏اند.
این میل که برخی آنرا زاییده نیازهای روحی و روانی انسان می‏دانند و گروهی آنرا برخاسته از فطرت وی تفسیر می‏کنند، سبب پیدایش و آفرینش موضوعات و مکاتب مهم ادبی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی گردیده است.
برخی از مکاتب عرفانی این پدیده روحی و روانی ناشی از گرایش انسان به کمال و جمال و خیر مطلق دانسته‏اند و بر این باور بوده‏اند که چون بنیاد فطرت آدمی بر خداپرستی نهاده شده است انگیزه‏ای درونی، پیوسته او را به جستجوی معبودی...متن کامل در ادامه مطلب

۱۹
اسفند
۱۹
اسفند

مشروطه یک بستر و دو رؤی

محمد جواد صاحبی

بسم الله الرحمن الرحیم

با تشکر از همه کسانی که پس از صد سال چراغ مشروطیت را روشن نگه می دارند…

زمینه های مشروطیت نخست بر بستر اندیشه های ملی و دینی شکل گرفت. کمی پس از هجوم روسیه تزاری به ایران اسلامی, لایه هایی از تمدن غرب خودنمایی کرد, بویژه لایه صنعتی آن در شکل تکنولوژی نظامی زودتر چهره گشود. نیروهای ملی و مذهبی که در خطوط مقدم جنگ بودند, مانند عباس میرزای نایب السلطنه, که فرماندهی سپاه را بر عهده داشت, یا میرزا عیسی(میرزا بزرگ) قائم مقام فراهانی, که صدراعظم محبوب بود, با این جنبه بیش تر از همه آشنا شدند.

برای همین است که عباس میرزابه (ژوبر) فرانسوی, نماینده ناپلئون بناپارت, می گوید:...متن کامل در ادامه مطلب

۱۴
اسفند
۱۳
اسفند
۱۳
اسفند
۱۲
اسفند
۱۲
اسفند
۱۲
اسفند

باسمه تعالی

مقدمه

              درچندسال اخیربه دلیل درگیریها وجناح بندیهای سیاسی ،برداشتهای متناقضی ازواژه اصلاحات دربین افرادجامعه رواج یافته، به گونه ایی که معمولا این واژه را معادل ضدانقلاب ،غربزده ،ضدولایت فقیه و...قرارداده اند .به همین منظورازفرصت بدست آمده استفاده می گردد، تا درکناربررسی اجتماعی که ازانقلاب مشروطیت انجام می پذیرد ،درخصوص این وژاه نیز گزارشی ازفرضیات یک کتاب که تحت همین عنوان می باشد، تهیه شود... متن کامل در ادامه مطلب

۱۱
اسفند
۱۱
اسفند

گفت وگو با محمدجواد صاحبی*

حوزه: از یک رسانه دینی, چه انتظارهایی می توان داشت. بایسته ها و اقتضاءات رسانه دینی را چه می دانید. آیا تاکنون رسانه های دینی کشور, توانسته اند انتظارها را برآورند و بایسته و اقتضاءات را به درستی رعایت کنند.

در پاسخ باید عرض کنم رسانه در معنای اعم آن, شامل کلیه امکانات صوتی, تصویری, شنیداری و نوشتاری است. این رسانه ها با هم متفاوت هستند. هرکدام اینها اقتضاءات و امکانات و مخاطبان ویژه خودش را داراست. رسانه ای مثل صدا و سیما, مخاطبان متنوعی را دربر دارد. طبیعی است بایستی به تعداد سلیقه های موجود جامعه, با توجه به سطوح مختلف اجتماعی, برنامه هایی متناسب داشته باشد و فیلمها و برنامه های متناسب با این سطوح مختلف جامعه ارائه دهد.... متن کامل گفتگو در ادامه مطلب

۱۱
اسفند

رویکردهای نوین در دین پژوهی

محمد جواد صاحبی (دبیر کنگره)/ 1380

تلاش های پژوهشی - فرهنگی, انگیزه افراد متعهد است یا واکنش طبیعی در برابر واقعیات و مقتضیات زمانه؟ همه می دانیم که نزدیک به دو قرن است که سیل تمدن جدید به دنیای اسلام سرازیر شده است.

هجوم تمدن جدید یا به لحاظ کنجکاوی بشری است که به جغرافیاهای دیگر سرک می کشد و می خواهد ببیند در دنیا چه می گذرد و دستاوردهای بشری چیست تا از آن برای رفع نیازهای طبیعی خود استفاده کند, یا به این دلیل است که فکر, فرهنگ و تمدن در چارچوب جغرافیایی معین, محدود نمی ماند; به ویژه تمدن جدید که به دلیل نیاز ...متن کامل در ادامه مطلب

۰۷
اسفند
۰۷
اسفند
قم از نگاه بیگانگان 10

ایرانگرد آلمانی

هیزیش کارل بروگش (1894 -1827) که از مصرشناسان بنام آلمان شمرده می شود، درباره ی ایران نیز پژوهشهای بسیار داشته و دو بار به ایران سفر کرده است.

وی که نخستین کتاب خویش درباره ی الواح مصری را در زمانی نوشت که هنوز دوره ی دبیرستان را می گذارنید، بعدها به استادی دانشگاههای گوتینگتن و برلین و سپس سرپرستی مدرسه ی مصرشناسی قاهره رسید و گذشته از فرهنگی که برای زبانهای مصر می نوشت درباره ی دین و تاریخ و جغرافیا و دستور زبان و سایر جنبه های فرهنگ مصر تحقیقات فراوانی انجام داد.

نخستین سفر وی به ایران در سال 1859 همراه هیاتی بود که دولت پروس به ایران فرستاد و چون سفیر پروس در این سفر درگذشت بروگش جانشین وی شد و تا سال 1861 در ایران اقامت داشت. بروگش در بازگشت به آلمان نخستین سفرنامه خود را نوشت سفر دوم وی در سال 1886 انجام شد که طی آن، از راه روسیه و قفقاز به ایران آمد و از گیلان و تهران و اصفهان و شیراز دیدن کرد. خاطرات وی از این سفر می تواند برای آشنایی با اوضاع اجتماعی ایران در نیمه دوم سده ی نوزدهم مفید باشد...متن کامل در ادامه مطلب

۰۷
اسفند
قم از نگاه بیگانگان 9


حرفه پزشکی و ماموریت سیاسی

در دوران قاجار، ایران اسلامی، جولانگاه بیگانگان بود. بویژه دو ابرقدرت روس و انگلیس، این سرزمین را میدان رقابتهای استعماری خویش قرار داده بودند.

حضور گسترده این دو ابرقدرت استعمارگر در مهمترین و حساسترین منطقه آسیا،عرصه را برای سایر قدرتهای خارجی از جمله فرانسه تنگ کرده بود، از این رو اگرفرانسه مجالی هر چند اندک برای حضور در ایران می یافت آن را غنیمت می شمرد.

چنانکه اعلام نیاز دربار ایران به پزشک ویژه شاه، با استقبال گرم آن کشور مواجه گردید.

فرانسه با این حضور کم رنگ، دست کم می توانست، با زیر نظر داشتن فعالیتهای استعماری دو ابر قدرت، جای پایی برای نفوذ و حضور بیشتر خود دست و پا کند...متن کامل در ادامه مطلب